In het straatbeeld van Frankrijk is armoede niet altijd zichtbaar. Toch worstelen duizenden huishoudens dagelijks met een groeiende berg schulden. Of het nu gaat om achterstallige rekeningen, te hoge huur, kredieten of onbetaalde leningen: het onderwerp blijft beladen. Niet alleen financieel, maar ook emotioneel. Schaamte, zwijgen en uitstel zorgen ervoor dat problemen zich opstapelen. En juist dat maakt deze schulden zo hardnekkig.
Frankrijk staat bekend als een verzorgingsstaat met vangnetten voor wie het moeilijk heeft. Toch slagen die vangnetten er niet altijd in om schulden te voorkomen of op tijd aan te pakken. Vooral mensen met een gemiddeld of lager inkomen komen in de knel zodra onverwachte uitgaven zich opstapelen. Denk aan autopech, medische kosten of een scheiding. Eén tegenslag kan al genoeg zijn om het overzicht te verliezen.
De Banque de France publiceert jaarlijks cijfers over huishoudens in overmatige schuldenlast. In 2024 ging het om ruim 120.000 mensen die zich meldden bij het schuldbemiddelingsloket. Hun dossiers laten zien dat het vaak gaat om een mix van achterstallige betalingen: energie, huur, belastingen, leningen en winkelkredieten. De gemiddelde schuld ligt rond de 30.000 euro.
Toch is dat slechts het topje van de ijsberg. Veel mensen durven geen hulp te zoeken. Uit schaamte, angst voor oordeel of simpelweg omdat ze denken dat het toch geen zin heeft. Het gevolg is dat ze pas in actie komen als het water hen echt aan de lippen staat. Dan zijn deurwaarders al langs geweest of dreigt uitzetting. En dan is herstel extra moeilijk.
Schaamte is een onderschatte factor in het schuldenvraagstuk. In gesprekken met hulpverleners blijkt steeds weer dat mensen hun situatie vaak verbergen, zelfs voor familie of vrienden. Ze houden een schijn van normaliteit op, terwijl ze intussen afzien. Dat maakt isolement groter en stress ondraaglijk. Stress die op zijn beurt weer kan leiden tot gezondheidsproblemen, conflicten en mentale uitputting.
In Frankrijk bestaat er al jarenlang een netwerk van sociale diensten die mensen met schulden begeleiden. Denk aan gemeentelijke loketten, organisaties als Crésus of hulpverleners bij de CAF (Caisse d’Allocations Familiales). Maar de drempel blijft hoog. Veel mensen weten de weg ernaartoe niet, of denken dat ze niet in aanmerking komen. Er is behoefte aan laagdrempelige informatie, zonder oordeel.
Daarnaast speelt taalgebruik een rol. Termen als “faillissement” of “wanbetaling” dragen bij aan het stigma. Veel Fransen voelen zich direct veroordeeld als ze schulden hebben. Ze hebben het gevoel gefaald te hebben, terwijl schulden vaak ontstaan door omstandigheden buiten hun controle. Een mens is meer dan een openstaande rekening, maar dat wordt niet altijd zo ervaren.
De Franse overheid probeert het onderwerp langzaam bespreekbaarder te maken. Zo zijn er campagnes geweest over financiële geletterdheid en wordt op scholen aandacht besteed aan budgetbeheer. Maar de cultuur van zwijgen is hardnekkig. Veel mensen leren thuis nooit hoe ze met geld moeten omgaan. Dat taboe wordt van generatie op generatie doorgegeven.
In sommige gemeenten ontstaan initiatieven om mensen preventief te helpen. Budgetcoaches, wijkspreekuren en digitale tools maken het mogelijk om al in een vroeg stadium in te grijpen. Een voorbeeld is de stad Lyon, waar buurtwerkers actief mensen benaderen die betalingsproblemen hebben. Niet om hen te controleren, maar om te helpen en perspectief te bieden.
Ook werkgevers kunnen een rol spelen. Steeds meer bedrijven in Frankrijk beseffen dat financiële stress van medewerkers invloed heeft op hun welzijn én productiviteit. Sommige bieden nu vertrouwelijke hulp bij schulden, of trainingen over geldzaken. Dit soort initiatieven helpt niet alleen werknemers, maar verlaagt ook ziekteverzuim en vergroot betrokkenheid.
Een ander belangrijk aspect is de digitalisering van financiële diensten. Enerzijds maakt dat het makkelijker om uitgaven te beheren via apps en online tools. Anderzijds is het ook een valkuil: kredieten en afbetalingen zijn met één klik afgesloten, vaak zonder voldoende inzicht in de lange termijn gevolgen. Vooral jongeren zijn hier kwetsbaar voor, mede door reclame en sociale druk.
Wat verder opvalt: de meeste schulden ontstaan niet bij banken, maar bij het dagelijks leven. Energiebedrijven, telefoonproviders en winkels bieden betalingsregelingen aan die later problemen geven. Achterstanden worden boetes, en boetes worden uiteindelijk juridische dossiers. Als daar dan ook nog een loonbeslag of beslaglegging bij komt, is het einde zoek.
Frankrijk heeft in Europees perspectief relatief goede wetgeving voor schuldsanering. Wie in ernstige financiële problemen zit, kan via de Banque de France een “dossier de surendettement” openen. Daarmee kunnen betalingen tijdelijk stopgezet worden, of schulden deels kwijtgescholden. Maar het systeem blijft bureaucratisch en tijdrovend, en mensen moeten zich eerst over veel schaamte heen zetten.
Schulden zijn niet alleen een economisch probleem, maar vooral een menselijk probleem. En menselijkheid vraagt om meer dan cijfers en regels. Het vraagt om begrip, vertrouwen en ruimte om fouten te herstellen. Zolang schaamte de boventoon voert, blijft hulp voor velen onbereikbaar. Daarom is het tijd om het gesprek open te voeren. Zonder vingerwijzen, zonder taboe.
De eerste stap naar herstel begint met durven praten. Met weten dat je niet alleen bent, en dat hulp bestaat. Of je nu in Parijs woont of op het platteland: schulden zijn een gedeeld probleem. En dat vraagt om gedeelde oplossingen. Voor wie hulp zoekt, voor wie wil voorkomen, én voor wie wil leren.
Wat vind jij: wordt er genoeg gedaan in Frankrijk om mensen met schulden te helpen? Reageer hieronder en deel jouw mening over dit gevoelige maar belangrijke onderwerp.
