Wie Frankrijk bezoekt, merkt het meteen: het land beschikt over een indrukwekkend spoorwegnet. Van de iconische TGV tot de regionale TER-treinen, het spoor is onmisbaar geworden voor zowel forenzen als toeristen. Achter de schermen schuilt een zorgvuldig opgebouwd netwerk, dat continu in beweging is.
Frankrijk investeert al decennia in zijn spoorwegen. De afstanden binnen het land zijn groot, en snelle verbindingen zijn essentieel om steden en regio’s met elkaar te verbinden. De introductie van de TGV, de Train à Grande Vitesse, in de jaren ’80 was een kantelpunt. Deze hogesnelheidstrein bracht Parijs dichter bij steden als Lyon, Marseille en Bordeaux. Reizen die voorheen uren duurden, werden plots haalbaar binnen een dagdeel.
De TGV staat symbool voor de Franse trots in technologie en mobiliteit. Snel, comfortabel en betrouwbaar. Maar het spoorwegnet omvat meer dan alleen deze witte flitsende treinen. Frankrijk heeft duizenden kilometers aan reguliere sporen, waarop dagelijkse forenzentreinen, goederentreinen en intercity’s rijden. Het netwerk is een levensader voor veel dorpen en steden.
Regionale treinen, bekend als TER (Transport Express Régional), spelen een cruciale rol voor mensen buiten de grote steden. Ze verbinden kleine gemeenschappen met grotere knooppunten, zorgen voor bereikbaarheid van werk en onderwijs en dragen bij aan een lagere afhankelijkheid van auto’s. Vooral in gebieden waar openbaar vervoer schaars is, biedt de TER een oplossing.
Toch zijn er ook uitdagingen. Niet alle lijnen zijn winstgevend. Sommige trajecten kennen lage reizigersaantallen en kampen met verouderde infrastructuur. Er gaan stemmen op om deze lijnen te schrappen of te vervangen door bussen. Maar daar is niet iedereen het mee eens. Lokale bewoners en burgemeesters pleiten juist voor behoud, omdat spoorwegen méér zijn dan alleen vervoer. Ze zijn verbonden met identiteit en toekomstperspectief.
De Franse overheid weet dit, en probeert balans te vinden. Enerzijds wordt er geïnvesteerd in modernisering, zoals elektrificatie van lijnen en de inzet van schonere treinen. Anderzijds wordt gekeken naar alternatieven zoals flexibele dienstregelingen, gecombineerde bus-treinverbindingen of hergebruik van stilgelegde sporen voor toeristisch vervoer.
Een ander aspect van het spoorwegverhaal is de rol van SNCF, de nationale spoorwegmaatschappij. Deze publieke organisatie beheert het grootste deel van de treindiensten. Jarenlang had SNCF een monopoliepositie, maar sinds enkele jaren is de markt opengegaan. Private aanbieders mogen nu ook actief zijn, vooral op de hogesnelheidsroutes.
Deze liberalisering leidt tot discussie. Voorstanders geloven in meer concurrentie, betere dienstverlening en lagere prijzen. Tegenstanders vrezen voor versnippering, lagere lonen en verlies van publieke controle. De eerste jaren na de opening van de markt geven een gemengd beeld. Er zijn nieuwe spelers bijgekomen, maar SNCF blijft dominant, vooral door haar ervaring en infrastructuurkennis.
Wat reizigers wél merken, is dat digitale innovatie een grotere rol speelt. Tickets zijn eenvoudiger te boeken via apps, realtime informatie is beschikbaar op stations, en er wordt gewerkt aan klantgerichte verbeteringen. Frankrijk wil zijn positie als voorloper op het gebied van spoor moderniseren, zonder de basisprincipes te verliezen.
Ook duurzaamheid speelt een steeds grotere rol. Treinvervoer is aanzienlijk minder vervuilend dan vliegen of autorijden. Daarom probeert de Franse overheid mensen te stimuleren om vaker de trein te nemen. Binnenlandse vluchten op korte afstanden zijn al gedeeltelijk verboden wanneer een treinverbinding onder de 2,5 uur beschikbaar is. Hiermee zet Frankrijk in op milieuvriendelijk reizen.
Naast functioneel gebruik is het spoor in Frankrijk ook cultureel belangrijk. Denk aan historische treinen die toeristen door de bergen voeren, of films waarin het Franse landschap langzaam voorbijschuift door het raam van een trein. Treinreizen hebben in Frankrijk iets nostalgisch, iets romantisch – zelfs in moderne wagons.
Een opvallende trend is het heropleven van nachttreinen. Lange tijd verdwenen deze langzaam uit het landschap, maar nu keren ze terug. Vanuit Parijs vertrekken nachttreinen naar Nice, de Alpen en zelfs naar het buitenland. De populariteit groeit, mede door milieubewustzijn en de wens om comfortabel te reizen zonder tijd te verliezen.
Ook steden profiteren van goede treinverbindingen. Een stad als Lyon is in iets meer dan twee uur bereikbaar vanaf Parijs, wat economische en toeristische voordelen oplevert. Bedrijven vestigen zich graag in goed bereikbare steden, studenten kiezen voor universiteiten die per trein bereikbaar zijn, en gezinnen zoeken woonplekken met snelle verbindingen.
Toch blijft onderhoud en modernisering een uitdaging. Sommige stations zijn verouderd, wachttijden kunnen oplopen, en tijdens stakingen ligt het hele netwerk soms stil. De vakbonden binnen de spoorsector zijn krachtig en schuwen acties niet als ze het beleid onrechtvaardig vinden. Dit maakt het spoor soms ook een toneel van sociaal protest.
Toch blijft de trein voor veel Fransen de ruggengraat van hun mobiliteit. Snel, efficiënt en – als het meezit – betaalbaar. Het systeem is verre van perfect, maar biedt perspectief. Met gerichte investeringen, slimme innovaties en een duurzame visie kan Frankrijk zijn spoorwegen behouden als voorbeeld voor Europa.
Maak jij wel eens gebruik van de trein in Frankrijk? Of ben je benieuwd naar de hogesnelheidservaring van de TGV? Laat je reactie achter en deel jouw mening over reizen op het spoor.
