Schulden zijn in Frankrijk een onderwerp waar zelden openlijk over wordt gesproken. Toch groeit het aantal huishoudens dat moeite heeft om financieel rond te komen. Stijgende prijzen, onzekerheid op de arbeidsmarkt en hoge woonlasten zorgen ervoor dat veel Fransen in de knel raken. Wat opvalt, is dat deze problemen zich niet alleen afspelen onder lage inkomensgroepen, maar ook steeds vaker bij de middenklasse.
Volgens de laatste cijfers van Banque de France zitten meer dan 120.000 mensen in een officieel schuldbemiddelingstraject. Dit aantal is de afgelopen jaren wel iets gedaald, maar dat betekent niet dat de problemen zijn opgelost. Integendeel: veel mensen zoeken pas hulp als het echt niet anders meer kan. Schulden blijven daardoor vaak lang onder de radar.
Een van de grootste oorzaken van persoonlijke schulden in Frankrijk is het verlies van inkomen. Dit kan komen door ontslag, ziekte of een echtscheiding. Zodra het maandelijkse inkomen daalt, ontstaat er vaak snel een gat dat met leningen of creditcards wordt opgevangen. Op korte termijn lijkt dat een oplossing, maar al snel stapelen de kosten zich op.
Ook consumptieve kredieten spelen een grote rol. Veel Fransen maken gebruik van winkelkredieten of flexibele leningen bij banken. De rente op dit soort leningen is vaak hoog, maar door de eenvoudige aanvraagprocedure en snelle goedkeuring is de verleiding groot. Wat begint als een handige manier om een koelkast te kopen, eindigt soms in jarenlange afbetaling.
Een andere factor is het gebrek aan financiële educatie. In Frankrijk wordt op scholen nog weinig aandacht besteed aan omgaan met geld. Jongeren leren nauwelijks hoe ze een budget moeten opstellen of wat de risico’s zijn van lenen. Hierdoor gaan veel mensen onvoorbereid de volwassenheid in, en lopen ze al vroeg risico op financiële problemen.
De Franse overheid biedt verschillende hulpmiddelen aan voor mensen met schulden. Het bekendste voorbeeld is het commission de surendettement, een commissie waar mensen hun situatie kunnen voorleggen. Deze commissie bekijkt of er een regeling kan worden getroffen met schuldeisers. In sommige gevallen worden schulden zelfs (gedeeltelijk) kwijtgescholden.
Naast deze officiële instanties zijn er ook veel vrijwilligersorganisaties actief, zoals CRESUS, die mensen begeleiden bij het op orde brengen van hun financiën. Zij bieden ondersteuning bij het invullen van formulieren, het maken van budgetten en het aanvragen van hulp. Het werk dat zij doen is onmisbaar, maar de vraag naar hun hulp groeit sneller dan zij aankunnen.
Wat veel Fransen tegenhoudt om hulp te zoeken, is schaamte. Financiële problemen worden vaak als persoonlijk falen gezien. Zeker in een land waar sociale status nog altijd een belangrijke rol speelt, durven mensen niet snel te erkennen dat ze de controle over hun geld kwijt zijn. Dit zorgt voor uitstelgedrag en verergert de situatie.
Daarnaast maakt de digitale samenleving het lastig om overzicht te houden. Abonnementen, automatische incasso’s en online aankopen zorgen voor veel kleine uitgaven die snel optellen. Wie geen strak overzicht bijhoudt, verliest makkelijk de controle. Veel mensen realiseren zich pas laat dat ze te veel geld uitgeven.
De coronapandemie heeft de situatie niet verbeterd. Hoewel er tijdelijke steunmaatregelen waren, zoals uitstel van aflossingen en overheidsbijdragen, hebben veel mensen daarna een inhaalslag moeten maken. Schulden die tijdelijk op pauze stonden, moesten alsnog worden terugbetaald, vaak met rente.
Er is ook een culturele kant aan het verhaal. In Frankrijk bestaat nog steeds een zekere terughoudendheid ten opzichte van sparen. Waar in sommige landen sparen als deugd wordt gezien, leeft in Frankrijk eerder het idee dat geld er is om uitgegeven te worden. Tegelijkertijd worden schulden niet als iets normaals beschouwd, wat leidt tot een spanningsveld.
Toch zijn er ook hoopvolle signalen. Steeds meer initiatieven richten zich op preventie. Zo zijn er apps en platforms ontwikkeld waarmee mensen hun uitgaven kunnen volgen en leren budgetteren. Ook zijn er lokale projecten waarbij jongeren leren omgaan met geld via gamification en workshops. Deze inspanningen zijn nog kleinschalig, maar ze maken verschil.
Vooral jongeren vormen een risicogroep. Veel jonge Fransen beginnen hun volwassen leven met studieschulden of een laag startersloon. Als daarbovenop een huurcontract komt, een telefoonabonnement en andere vaste lasten, blijft er weinig ruimte over. Kleine tegenslagen kunnen dan al snel grote gevolgen hebben.
Banken spelen hierin ook een rol. Er is een toenemend debat over hun verantwoordelijkheid bij het verstrekken van krediet. Sommige instellingen zijn gestart met bewustwordingscampagnes en bieden begeleiding aan klanten die betalingsachterstanden oplopen. Toch blijft de commerciële druk bestaan om nieuwe producten aan de man te brengen.
Uiteindelijk vraagt het probleem van persoonlijke schulden in Frankrijk om een brede aanpak. Financiële educatie, toegankelijke hulpverlening en maatschappelijke bewustwording zijn allemaal nodig. Alleen dan kan voorkomen worden dat schulden stilletjes blijven groeien tot ze niet meer beheersbaar zijn.
Heb jij ervaringen met financiële uitdagingen of heb je ideeën over hoe Frankrijk hier beter mee om kan gaan? Laat dan hieronder een reactie achter. Samen kunnen we het gesprek op gang brengen.
