Wie door Frankrijk reist, ziet een land van prachtige kastelen, volle terrassen en markten waar de geuren je tegemoetkomen. Maar achter deze sfeervolle façade gaat een ingewikkeld financieel verhaal schuil. Niet alleen op nationaal niveau, waar de staatsschuld blijft oplopen, maar ook op individueel niveau, waar schulden vaak met stilte en schaamte omringd zijn. Wat zegt dit over de Franse cultuur en hoe kijkt het land naar de toekomst?
Frankrijk heeft een van de hoogste staatsschulden van Europa. In 2024 bedroeg die meer dan 110% van het bruto binnenlands product. Toch klinkt er zelden paniek in het publieke debat. Schulden worden vaak gezien als een middel om het welzijn van de burger te behouden. De Franse verzorgingsstaat is groot en genereus, met uitgebreide uitkeringen, subsidies en publieke voorzieningen. Daar hangt uiteraard een prijskaartje aan.
In vergelijking met landen als Duitsland, waar begrotingsdiscipline als een deugd wordt gezien, is Frankrijk toleranter tegenover tekorten. Politici rechtvaardigen hoge uitgaven vaak met het belang van sociale vrede. In een land met een sterke vakbondstraditie en een geschiedenis van straatprotest, is het beperken van publieke steun niet zonder risico.
Ook op persoonlijk niveau is de houding ten opzichte van schulden complex. Fransen staan niet bekend als grote leenvragers. In tegenstelling tot Amerikanen gebruiken zij hun kredietkaarten met mate. Hypotheken worden met voorzichtigheid afgesloten, en veel mensen geven de voorkeur aan huren boven kopen. Toch zijn er miljoenen Fransen met betalingsproblemen, vooral in stedelijke achterstandswijken en op het platteland.
Volgens recente cijfers heeft bijna 10% van de huishoudens in Frankrijk moeite met het betalen van vaste lasten. Energie, huur en zorgkosten vormen de grootste druk. Schulden ontstaan vaak langzaam, stapelen zich op en blijven lang onzichtbaar. Pas als er deurwaarders aan te pas komen, of wanneer iemand zijn bankrekening geblokkeerd ziet, komt het onderwerp aan de oppervlakte.
Er bestaat in Frankrijk een sociaal stigma rond schulden. Er wordt weinig over gesproken, ook niet binnen families. Schuld wordt vaak ervaren als persoonlijk falen, terwijl structurele oorzaken – zoals werkloosheid, stijgende kosten of ongelijke kansen – minder worden benoemd. Hulp vragen voelt voor velen als een laatste redmiddel.
Toch is er hulp. Het Franse systeem biedt verschillende vangnetten. Zo is er het overheidsorgaan Banque de France, dat een speciale procedure aanbiedt voor overmatige schuldenlast: het zogenaamde dossier de surendettement. Burgers kunnen hiermee een herstructurering van hun schulden aanvragen. In sommige gevallen worden schulden zelfs deels kwijtgescholden, mits aan strikte voorwaarden is voldaan.
Daarnaast zijn er lokale organisaties die bemiddelen tussen schuldenaren en schuldeisers. Gemeenten en sociale diensten werken samen om gezinnen financieel weer op de rails te krijgen. Er is ook steeds meer aandacht voor preventie. Scholen, bijvoorbeeld, besteden sinds kort meer aandacht aan financiële opvoeding.
Wat opvalt, is dat jongvolwassenen in Frankrijk steeds vaker met schulden kampen. Studies worden deels gefinancierd door leningen, en de kosten van het leven in steden als Parijs, Lyon of Bordeaux zijn hoog. Tegelijkertijd is de arbeidsmarkt onzeker, en startersbanen bieden lang niet altijd financiële stabiliteit. Dat zorgt voor spanningen.
De digitale economie heeft de situatie complexer gemaakt. Online aankopen, abonnementen en korte leningen via apps zijn laagdrempelig. Mensen raken makkelijker in een vicieuze cirkel van kleine schulden, die zich cumulatief tot grote problemen ontwikkelen. Het beleid loopt daar nog achteraan, maar initiatieven ontstaan wel.
Een nieuwe ontwikkeling is de integratie van AI in schuldhulpverlening. In sommige gemeenten wordt geëxperimenteerd met systemen die risico’s vroegtijdig kunnen signaleren. Door betalingsgedrag en rekeningen te analyseren, kunnen hulpverleners sneller in actie komen. Privacy blijft daarbij een gevoelig punt, maar de eerste resultaten zijn hoopgevend.
Wat betreft de nationale schuld zoekt Frankrijk naar balans. De overheid wil investeren in groene energie, defensie en digitalisering, maar de druk van internationale instellingen zoals de Europese Commissie neemt toe. Tekorten moeten worden teruggedrongen, zonder dat sociale programma’s worden afgebouwd. Dat is een moeilijke evenwichtsoefening.
De Franse bevolking is verdeeld. Sommigen maken zich zorgen over de schuldenlast van hun kinderen en kleinkinderen. Anderen wijzen op de rol van de staat als buffer in moeilijke tijden. De gele hesjes-beweging van enkele jaren geleden toonde hoe snel onvrede over economische ongelijkheid zich kan uiten in protest. Politici weten dat hervormingen gevoelig liggen.
Wat Frankrijk uniek maakt, is de combinatie van centrale regie en lokale veerkracht. Terwijl de staat grote lijnen uitzet, wordt veel opgelost op buurtniveau. Dat geldt ook voor schulden. Lokale initiatieven, zoals voedselbanken, sociale winkels en schuldcoaches, dragen bij aan verlichting van financiële druk. Deze netwerken zijn kwetsbaar, maar ook onmisbaar.
De vraag is hoe lang dit houdbaar is. De vergrijzing, stijgende zorgkosten en geopolitieke spanningen zetten het Franse model onder druk. Tegelijkertijd biedt technologie nieuwe mogelijkheden, en groeit het bewustzijn dat schuld geen individueel probleem is, maar een maatschappelijk signaal.
Wat zou jij doen als jij de keuzes moest maken? Bezuinigen, investeren of herverdelen? Laat je gedachten hieronder achter – we zijn benieuwd hoe jij hiernaar kijkt.
